بررسی اثر پالایندگی آب بندان ها بر کیفیت آب خروجی

آب¬بندان¬ها موهبت¬های الهی هستند که از دیرباز برای ذخیره آب آبیاری در استان مازندران کاربرد داشته¬اند. به منظور بررسی اثر پالایندگی آب بندان ها بر کیفیت آب خروجی، سه آب¬بندان نوبور، لَلِه¬مزر و سرآب¬بندان مورد مطالعه قرار گرفتند. سه آب بندان مورد مطالعه در 15 کیلومتری شمال شهر ساری، حد فاصل روستاهای لَلِه مرز و سید محله، در مجاورت جاده فرح آباد بابلسر، میان اراضی زراعی قرار دارند. در مدت مطالعه، سرآب¬بندان دارای پوشش گیاهی و تحت مدیریت میراب و آب¬بندان نوبور و لَلِه¬مرز فاقد پوشش گیاهی، دارای کاربری پرورش ماهی و تحت مدیریت مشترک میراب و پرورش دهنده¬ی ماهی بودند. مدت مطالعه از آذر 1391 تا مرداد 1392، در طول یک دوره آبگیری و تخلیه آب بندان ها مقارن با دوره ی آبیاری در یک فصل کشت برنج بود. مطالعه به صورت ورودی-خروجی و به وسیله¬ی نمونه¬برداری ماهانه از آب ورودی به آب¬بندان و آب خروجی از آب¬بندان انجام شد. پارامترهای مورد بررسی شامل نیتروژن کل (tn)، فسفر کل (tp)، آهن (fe)، منگنز (mn)، کادمیم (cd)، سرب (pb)، مواد جامد معلق کل (tss)، دما (t) و ph بود. همچنین مقدار پارامتر sar نیز با اندازه¬گیری عناصر سدیم، کلسیم و منیزیم، محاسبه شد. نمونه¬ها در کوتاه¬ترین زمان ممکن در آزمایشگاه مورد آزمایش قرار گرفت و غلظت پارامترهای مورد بررسی در هر نمونه اندازه¬گیری شد. به منظور بررسی عملکرد آب¬بندان¬ها، راندمان حذف هر پارامتر بر اساس غلظت ورودی و خروجی آن در هر آب¬بندان محاسبه شد. تجزیه و تحلیل نتایج بدست آمده به وسیله¬ی نرم افزار spss انجام شد. نرمال بودن توزیع داده¬ها به وسیله¬ی آزمون شاپیرو-ویلک، مقایسه ورودی- خروجی آب¬بندان¬ها به وسیله¬ی آزمون t استیودنت برای داده¬های نرمال و آزمون ویلکاکسن برای داده¬های غیر نرمال و مقایسه¬ی آب¬بندان¬ها به وسیله¬ی آزمون آنالیز واریانس (anova) و آزمون hsd برای داده¬های نرمال و آزمون غیر پارامتری کروکسال-والیس و آزمون مان-ویتنی برای داده¬های غیر نرمال صورت گرفت. نتایج نشان داد که سرآب¬بندان تعداد پارامترهای مورد بررسی بیشتری را به صورت معنی¬دار در خروجی خود کاهش داده است و از این لحاظ عملکرد بهتری نسبت به دو آب¬بندان نوبور و لَلِه¬مرز دارد. وجود مقادیر مثبت راندمان حذف با اختلاف معنی¬دار برای برخی پارامترها در دو آب¬بندان نوبور و لَلِه¬مرز نشان داد که آب¬بندان¬های با کاربری پرورش ماهی نیز می¬توانند پالاینده باشند. همچنین نتایج نشان «راندمان حذف» فاکتورهای مورد بررسی بدون در نظر داشتن غلظت ورودی پارامتر، معیار مناسبی برای ارزیابی توان خودپالایی آب¬بندان نیست.